به گزارش دفاع پرس، صدام پس از شکست در خرمشهر و به بهانه حمله سراسری اسراییل به جنوب لبنان، قصد داشت جنگ را خاتمه داده و جلوی پیشروی‌های مستمر رزمندگان اسلام را بگیرد. از سوی دیگر فرماندهان ایرانی با اطلاع از این قصد بر آن شدند تا با فتح منطقه‌ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز اراضی، پایان عادلانه‌ای را برای جنگ رقم بزنند.

به این ترتیب عملیات «رمضان» در چهار محور و پنج مرحله از سوی فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی شد، تا با عبور از خط مرزی بین‌المللی، یک زمین مثلث شکل به وسعت ۱۶۰۰ کیلومتر مربع تصرف شود.

در همین زمینه گفت‌وگویی را با امیر سرتیپ دوم سید «حسین محمدی ودود» فرمانده اسبق مرکز قرارگاه نظامی فارس و مشاور فرمانده نیروی زمینی ارتش انجام دادیم، که بخش دوم آن منظر شما می‌گذرد.

عملیات رمضان از آن جهت مورد اهمیت بود که آغاز حرکت نوینی در روند دفاع مقدس ایجاد کرد و در این عملیات رزمندگان اسلام با نفوذ به آن سوی مرزها اراده رهبر و ملت خود را در تعقیب متجاوز و مجازات آن به منصه ظهور رساندند.

اهداف تعیین شده برای عملیات رمضان در فراسوی مرزها بود و پیامد ناشی از پیروزی جمهوری اسلامی در این مرحله از جنگ تحمیلی موجب وحشت حاکمان عراق و حامیان بین‌المللی آنان شده و کوشیدند تا در این مرحله هر چه بیشتر ارتش عراق را تقویت و از اقتدار نظامی ایران جلوگیری نمایند.

این عملیات به مدت ۳۳ روز انجام شد. "قرارگاه عملیاتی کربلا" قرارگاه مشترک نیروی زمینی ارتش و سپاه بود که هدایت این عملیات را به‌طور مشترک بر عهده داشت. نیروی هوایی ارتش، هوانیروز نزاجا، و توپخانه نیروی زمینی ارتش در کنترل عملیاتی همین قرارگاه و پشتیبان آتش این عملیات بودند.

برآورد اطلاعاتی نیروهای ما در منطقه عملیاتی رمضان تشریح کنید؟

در منطقه عملیاتی رمضان به طور کلان برآورد اطلاعاتی نیروهای ما این بود که زمین برای آفند نیروهای خودی مناسب است و برای نیروهای دشمن نامناسب؛ اما اشکالی که در این محاسبات مشهود بود عدم توجه برخی فرماندهان به واقعیات بود، چراکه فکر می‌کردند، تامین جناحین و کمبود عمق منطقه به علت وجود شط‌‌العرب و پل‌ها و وجود هورالعظیم در شمال و اروند در جنوب به نفع نیروهای تک‌پر است، و با برآورد اشتباه، این موارد را جز محسنات تلقی می‌کردند.

یکی دیگر از نکاتی که در این برآورد غلط موثر بود، پیروزی در عملیات‌های فتح المبین و بیت‌المقدس بود که در برآوردهای بعدی این عزیزان اطلاعاتی موجب عدم واقع‌گرایی در تهیه برآورد اطلاعاتی شده بود. و به همه عوامل موثر بر عملیات، مانند دفاع سربازان عراقی، انظباطی که صدام با زور و تحکم بر آنها اعمال کرده بود از سوی کارشناسان عملیاتی ما کمتر مورد توجه قرار گرفته بود و مهمتر اینکه از این پس عراق در سرزمین خودش در مقابل آنان دفاع می‌کرد.

براساس طرح عملیاتی قرارگاه فتح یگان‌های ارتشی و سپاهی تا پایین‌ترین رده با هم ادغام شدند؛ یعنی گردان مکانیزه ارتش با گردان پیاده سپاه، گردان تانک ارتش با یگان‌های تانک سپاه، گردان‌های توپخانه ارتش با گردان‌های توپخانه سپاه به‌طور مشترک ادغام شدند.

برآورد اطلاعاتی دشمن به چه صورت بود؟

دشمن از انجام عملیات در منطقه عملیاتی رمضان آگاهی کامل داشت؛ یعنی فرصت را با توطئه حمله به اسرائیل جهت پاسخگویی آنان به تجاوز به لبنان گرفته بودند تا آماده بشوند. و این هم بواسطه استراتژیست‌های نظامی آمریکا و اعراب به‌ویژه مصر صورت دادند، تا فرصت حمله پیش‌دستانه را از ما بگیرند و متاسفانه عده‌ای هم در داخل فریب خوردند؛ لذا دشمن با فریب تاکتیکی ما از این فرصت جهت ایجاد استحکامات مواضع خود در منطقه استفاده کرد و با استقرار در موقعیت‌های استراتژیک منطقه، پدافند مستحکم و مطمئنی فراهم کرد که اجازه ادامه پیش‌روی‌های موثر را از ایران گرفت.
 

لطفا مراحل اولیه این عملیات و نحوه عملکرد یگان های نظامی ایران را در این رابطه تبیین فرمایید؟

از شب قبل از آغاز عملیات هواپیماهای عراقی بر فراز نیروهای ما که در حال آمادگی و پیش روی بودند ظاهر شده و اقدام به ریختن صدها گلوله منور کردند بطوریکه  شب منطقه کاملا روشن شده بود. پیش روی های رزمندگان اسلام در مراحل اولیه بسیار چشمگیر، خیره کننده و شگفت‌انگیز بود، اسرا و غنایم زیادی از خطوط اولیه دشمن به پشت جبهه ایران منتقل شد.

عراق در اقدامی زیرکانه نیروهای جیش الشعبی و سالخورده خود را در خط مقدم استفاده کرد و طبق طرح نظامیان آمریکایی نیروهای زبده خود را بطور کامل در خطوط بعدی مورد استفاده قرار داده و به این ترتیب به خطوط پدافند خود عمق لازم را داده بود.

و همچنین خود را با یگان های زرهی برای پدافند متحرک بعد از عقب نشینی اختیاری که در برنامه تاکتیکی خود در برابر حمله  نیروهای ایرانی داشت، آماده کرده بود. پدافند متحرک با نیروهای زرهی است یعنی قابلیت تحرک و جابجایی را دارند و این نوع پدافند ضربه مهلکی را به دشمن وارد می سازد، و این تاکتیک را عراق در این عملیات خوب بکار برد.

رزمندگان اسلام در اولین شب اجرای عملیات، قبل از آغاز روشنایی به هدف‌های تعیین شده رسیده و آنرا به تصرف کامل درآوردند، لشکر ۹ زرهی عراق بوسیله دو تیپ پیاده تقویت شده بود تقریبا بطور کامل منهدم شد.سرلشکر مسعود نیاکی فرمانده لشکر ۹۲ زرهی خوزستان می گوید این برای چهارمین بار بود که نیروهای لشکر ۹۲ با تیپ ۱۰ زرهی عراق که مجهز به تانک های تی ۷۲ و توپهای کالیبر ۱۲۵ میلیمتری روسی و دارای مهمات موشکی بودن روبرو می شدند که طی این درگیری نیروهای دشمن کاملا نابود شده و مواضع آنان به دست رزمندگان اسلام افتاده بود.قریب به ۲۰ دستگاه از تانکهای این تیپ توسط رزمندگان پرتوان اسلام منهدم شده و تعدادی نیز بعد از فرار خدمه ها سالم به دست نیروهای خودی می افتد.

 برای نخستین بار در این عملیات رزمندگان به میادین مین و موانع مستحکم برخورد می کنند که عرضی بیش از ۶۰۰ تا ۷۰۰ متر داشتند که خارج از استاندارد و قوانین نظامی دنیا بود و طبق برخی از اسناد توسط کارشناسان ایتالیایی ایجاد شده بود.

وضعیت روحی نیروها در آغاز این عملیات چگونه بود؟

پیشرفت عملیات در مراحل اولیه تقریبا خوب بود و دشمن از نظر روحی و نظامی در سطح ضعیفی قرار داشت، به گفته شهید علی صیاد شیرازی فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش «رزمندگان اسلام با آنکه هوا بسیار گرم بود در یک حالت روحی بسیار قوی قرار داشتند و دائما برای پیشروی و تاختن به سوی دشمن بیقراری می کردند، که این نشان از بالا بودن سطح روحیه رزمندگان دلاور اسلام بود، نیروهای ما در یک محور با گذشتن از یک کانال و موانعی که ایجاد شده بود پاسگاه زید عراق را به تصرف درآورده بودند و تا شمال غربی کانال ماهیگیری عراق در عمق ۲۲ کیلومتری به پیشروی خود ادامه دادند و در سایر جناح ها نیز با وجود موانع مستحکم و متعدد پیشرفتهای نسبی داشتند و تلفات و ضایعات سنگینی در این مرحله به دشمن وارد کردند.

مهندسی عملیاتی دشمن در ایجاد استحکامات وبویژه مواضع مثلثی شکل را تبیین فرمایید؟

 در روز ۲۴ تیر وضعیت دشمن در منطقه شمالی عملیات رمضان باعث نگرانی فرماندهان قرارگاه کربلا شد زیرا چنانچه دشمن موفق می گردید از این محور پیش روی کند می توانست خود را به منطقه جاده اهواز خرمشهر برساند و جاده را قطع نماید تا بدین وجه تمام منطقه عملیاتی رمضان را مورد تهدید قرار دهد، به این جهت قرارگاه قدس دستور داد تا نیروهایش جناح شمالی را تامین نموده و آماده شوند تا در صورت موفقیت قرارگاه نصر و فجر بنا به دستور در منطقه مذکور با حالت تهاجمی عمل کنند.

در ساعت ۲۰:۳۰ روز ۲۵ تیر ۶۱ تک رزمندگان اسلام به سمت بصره انجام می شود اطلاعات بدست آمده نشان می‌دهد که نیروهای دشمن ازعملیات نیروهای ایرانی اطلاع کامل داشته و با آمادگی کافی برای مقابله در سرزمین خود روبرو ما ایستاده، رزمندگان اسلام خیلی سریع به مواضع مثلثی شکل دشمن می رسد و با آنان درگیر می شوند، اما از آنجا که با این مواضع به شکلی بود که نیروهای خودی تا به حال با آن مواجه نشده بودند لذا دراین مواضع به علت حالتی که این موانع داشتند و طراحی و مهندسی که به صورت ویژه دشمن انجام داده بود سردرگم می شود. اندکی بعد در قسمتی از مواضع یگان های عراقی اختلال ایجاد می شود و دشمن که در کرانه کانال پرورش ماهی مستقر شده بود از پل به سمت عقبه خود حرکت می نماید در این مقطع که بنظر می رسید دشمن شکست خورده و در حال عقب نشینی است، در حالیکه حقیقت چیز دیگری بود، و در واقع دشمن در نقاط دیگر منطقه عملیاتی در حال درگیری و مقاومت سرسختانه بود و این عقب نشینی تاکتیکی در واقع جز طرح تاکتیکی ارتش عراق برای فریب نیروهای ایرانی بود.

 تعیین موقعیت در زمین هموار و خالی از عارضه عملیات رمضان برای یگانهای تک‌ور ما بسیار دشوار بود با این وجود، تک در تاریکی شب بوسیله یگانهای پیاده شروع و متوسط سرعت پیشروی آنها حدود سه کیلومتر در ساعت بود اما به مرور زمان از سرعت واحدهای تک‌ور کاسته شد و این امر به علت عدم توجیه بعضی یگانها، که نحوه استفاده از وسایل جهت یابی را بلد نبودند سبب شد تا نیروها از مسیر اصلی خود در این مقطع خارج شوند.

علت افزایش قدرت تدافعی ارتش بعثی در عملیات رمضان را تبیین نمایید؟

از روز ۲۶ تا ۳۰ تیر ۶۱  این حقیقت برای فرماندهان ارتش و سپاه آشکار گردید که در وضعیت جبهه های جنگ نسبت به مقطع زمانی اجرای عملیات بیت المقدس در دو ماه قبل تغییراتی کلی برای دشمن و زمین منطقه پیش آمده است که مهمترین این تغییرات، افزایش قدرت تدافعی ارتش عراق با دریافت تجهیزات مدرن، ایجاد استحکامات صحرایی قوی و تغییر روحیه نیروهای عراقی با ایجاد انضباط شدید و سایر عوامل ارتقای روحیه رزمی مانند دفاع در سرزمین خودی به نحوی که دیگر در این مرحله از عملیات رمضان نیروهای عراقی تن به اسارت نمی دادند و از مقابل رزمندگان ما همچون عملیات های گذشته بیت المقدس، فتح المبین و طریق القدس فرار نمی کردند.

علت تغییر استراتژی عراق و درنظر گرفتن عقب نشینی های تاکتیکی آنها را در این عملیات تبیین کنید؟

عراق در طول شکستهایی که از نیروهای مسلح ایران خورده بود این موضوع را به خوبی درک کرده که دیگر نمی تواند در برابر ایران تن به جنگ فرسایشی داده و در داخل خاک ایران حالت تدافعی داشته باشد، و از آنجا که خود را در موضع ضعف می دید بنابریان عقب نشینی هایی را انجام داد تا نیروهای عراقی در مراحل اول و دوم رمضان با اجرای تاکتیک «پدافند متحرک» مانع پیروزی نیروهای ایرانی شده و همچنین در پرتو اتخاذ این تاکتیک جنگی ضمن حفظ منطقه پدافندی خود، از ادامه پاتک و تعقیب نیروهای ایرانی هم خودداری کرده باشند و آخرین وضعیتی که ما در پایان این مرحله از عملیات می بینیم، اینست که هنوز بخش هایی از سرزمین‌های ایران در اشغال عراقی ها قرار دارد. که این نشان از اجرای موثر این تاکتیک داشت.

 پیش بینی فرماندهان از نحوه عملکرد دشمن پس از یک هفته درگیری مستمر چه بود؟ و نوع مقابله با آنان را در آن مقطع تبیین کنید؟

فرماندهان ما در ۲۷ تیر ۶۱ پیش بینی کرده بودیم که دشمن برای باز پس گیری قسمتی از زمین های از دست داده در حوالی پاسگاه زید عراق تک خواهد کرد به همین جهت هرگونه حرکت از ناحیه دشمن حائز اهمیت تلقی می گردید و یگان های قرارگاه نصر به محض مشاهده حرکات از دشمن آنرا بعنوان آغاز تک وی تلقی می کردند ولی عملا در روز ۲۷ تیرماه دشمن هیچ تلاش مهمی از خود در این نبرد نشان نداد و نیروهای ایرانی هم به علت خسارات وارده از اجرای عملیات آفندی دست کشیده و به تحکیم مواضع خود در منطقه پرداختند. در نتیجه میدان نبرد فقط عرصه آتش بازی توپخانه‌ها و خمپاره اندازهای طرفین بود و هرگونه حرکت توپخانه دشمن هم با آتش های توپخانه خودی متوقف می شد. اما برتری هوایی و توپخانه ای با دشمن بود چون تجهیزات بسیار زیادی را از غرب و اعراب گرفته بود، و این عملیات‌ها تا ۳۰ تیر ماه ادامه داشت تا اینکه نیروهای ما در ادامه این نبرد بخشی از مواضع دشمن را بطور کامل منهدم کردند و گورستانی از کشته‌ها و لاشه های عدوات زرهی دشمن را در منطقه ایجاد کردند که توسط عکس هوایی که شهید صیاد شیرازی گرفته بودند، تعداد زیادی تانک و عدوات زرهی و نفرات منهدم شده دشمن را در هفته اول نبرد در این عملیات نشان می داد.

۲۷ و ۲۸ تلاش عمده نیروهای ایرانی صرف تثبیت وضعیت پدافندی موجود شد و اقدامی برای عملیات آفندی انجام نگرفت . در ستاد قرارگاه کربلا هنوز التهاب اجرای تک به خاک عراق فروکش نکرده بود و فرماندهان با همان علاقه و اشتیاق اولیه تلاش می کردند تا این ماموریت سرنوشت ساز را با موفقیت کامل اجرا در آورند و از نتایج مراحل اول و دوم استفاده کنند تا در عملیات رمضان خللی ایجاد نکند. براین اساس فرماندهان جنگ در حین عملیات یک جلسه طولانی را برگزار کرده و گفتند ادامه این پیکار تا وصول به هدفهای بعدی باید تداوم داشته باشد. در این مرحله عراق اقدام به شکست یکی از سدهای منطقه کرد و باعث شد تا آب منطقه را فرا گیرد و یگان‌های ما را مورد تهدید قرار دهد، اما با تلاش جهادگران شهادت طلب که سریعا با اقدام به موقع و ایجاد خاکریز جلوی سیلاب را گرفتند.

یک مقدار راجع به اختلاف پیش آمده میان یگان‌های نظامی مستقر در منطقه عملیاتی رمضان توضیح دهید؟

رزمندگان در ادامه با پیشروی به میدان های مین دشمن رسیده و مقداری از مقاومت دشمن را هم می شکنند و پشت کانال‌ها مستقر می شوند (من به شما عرض می کنم در طول این عملیات بین نیروهای ارتش و سپاه اختلاف ایجاد می شود) چون عملیات محدود شده بود و یک مقدار به سیستم  پدافندی متمایل شده بود، اول فرماندهان رجوع کردند به اینکه یک تعداد گشتی رزمی بفرستند تا به مواضع دشمن ضربه وارد کنند، اما هنگامی که یک مقدار که این روند طولانی تر شد و فرماندهان متوجه شدند که این فرایند امکانپذیر نیست ارتش و سپاه هرکدام بر اجرای جداگانه این بخش از عملیات تاکید کردند، و در این بین یکسری ناهماهنگی پیش آمد که حتی در ۳۰ تیر یکی از یگان‌های سپاه پاسداران موضع خود را بدون اطلاع و هماهنگی تخلیه نموده و چون یگان دیگر هم وجود نداشت که جای آنها را بگیرد، لشکر ۱۶ و تیپ ۴۰ پیاده ارتش وارد منطقه و پدافند را عمیق تر کرده و سطح آن را گسترش می دهند تا خلاء عدم حضور آن گردان کمتر احساس شود، که با تمام این تلاشها بخشی از منطقه در آن محور به تصرف دشمن در می آید.

مرحله چهارم عملیات رمضان را تشریح کنید؟

در مرحله چهارم بالگردهای دشمن به پرواز درآمده و یگان های فجر را مورد حمله قرار می دهد و با وجود اینکه فرماندهان قرارگاه فتح تلاش می کردند هدفهای مثلثی شکل را تصرف کنند ولی با مشکل مواجه شدند و نیروهای ما سه بار تا کانال پرورش ماهی تا نزدیکی تنومه ، کتیبان، رفتند وحتی سرلشکر شهید صفوی فرمانده یکی از تیپ های عمل کننده ارتش که پس از رسیدن به کانال پرورش ماهی موقعیت خود را مبنی بر رسیدن به آن منطقه اعلام کرد و به او گفتند که با نیروهایش در همان منطقه مستقر شود.

 طرح نظامیان عراق باعث شد تا نظامیان ما را به سمت جلو کشیده شده و با توجه به اینکه الحاق بین قرارگاه مرکزی و قرارگاه جناح راست انجام نگرفت، لذا قرارگاه سمت راست ما نتوانست از آن محور عبور کند و این الحاق را انجام دهد و این عدم الحاق باعث شد تا در جناح راست ما خلا ایجاد شود و عراق هم بعد از اینکه ضربات زیاد زمینی و هوایی را به ما وارد کرد، یکسری از نیروهایش را فرستاد تا عقبه ما را مسدود کند که بدین ترتیب لشکر شهید نیاکی و لشکر یکی از برادران پاسدار در این منطقه با مشکل مواجه شده که در واقع چون از پشت بسته شده بود حتی فضا برای عقب نشینی هم نداشت و شدت آتش هم از سوی دشمن زیاد شده بود و طوری اوضاع برای قرارگاه فتح هم در ساعت ۵ صبح وخیم شده بود که تعدادی از یگان های این قرارگاه به اسارت دشمن درآمدند و نیروهای عراقی بعد از مواضع مثلثی شکلی که در ابتدا به تصرف ایرانیان درآمده بود و نیروهای ایرانی در آن سردرگم شده بودند برمی گردند و آن موضع را از ایران پس می گیرد و تعدای را به اسارت می برد. اینجا وسایل مهندسی زیادی را به جلو ارسال میکنند و می گویند بایستی سریعا اینجا را مستحکم کنیم یگان های که در آنجا باقی ماندند توسط دشمن پاکسازی می شوند و این قرارگاه سعی می کند تا مواضع متصرفی را مستحکم کرده ولی تلاش دشمن جدی بود و نیروهای ایران را به عقب برمی گرداند، تیپ ۳۵ سپاه پاسداران اعلام می کند دو گردان از نیروهای عراقی از مثلث شماره ۳ به یگانهای آنها تک زدند و بعد نیروهای لشکر ۹۲ هم که در این محور دور خورده بودند در محاصره دشمن قرار می گیرند، روز هفتم مرداد سال ۶۱ مواضع مثلثی شکل بطور کامل تحت تصرف عراقی ها درآمد.

ماجرای تاکتیک و بلوف نظامی که عراق از طریق شبکه رادیویی خود اعلام کرد را اجمالا بیان کنید؟

در ادامه این نبرد فرمانده قرارگاه کربلا با اعزام بالگردهای هوانیروز تلاش نیروهای خودی را تقویت و پشتیبانی می کنند، اما چون فشار نیروهای دشمن زیاد بود به نحوی که در ساعت ۸ فرماندهی لشکر ۹۲ زرهی درباره تیپ های ۱و۲ خود احساس خطر می کند و به قرارگاه پیشنهاد می‌دهد که نیروی احتیاط قوی و متحرک برای کمک به آنها وارد عمل بشود، اما این نیرو به آنها نتوانست اعزام شود و عراق این در این اوضاع، یک پیام رادیویی به دروغ بر روی شبکه ارتباطی خودش مبنی بر اینکه عراق در منطقه مثلث دوم قدرت ادامه مقاومت را نداشته و درخواست عقب نشینی می کند را پخش می کند اما پس از ۳۰ دقیقه از همان منطقه خبر می رسد که نیروهای دشمن از کانالی در سه کیلومتری درغرب مواضع مثلثی شکل عبور کرده و نیروهای ما را به عقب رانده و بالگردهای ما هم به خاطر هوای غبار آلود توانایی ادامه پشتیبانی را نداشتند و نتوانستند جلوی پیشروی دشمن را بگیرند، در این پیکار تا ساعت ۱۱:۳۰ دقیقه بدون دستیابی به هیچ هدفی ادامه داشت تا اینکه یکی از فرماندهان سپاه برای بازدید از خط به منطقه قرارگاه فتح می رود و در برگشت اظهار میکند که مثلث اول در خطر جدی قرار دارد ونیاز به نیروی تقویتی دارد واحتمال سقوط در آن محور وجود دارد.

یک گروهان تانک از ارتش و یک گردان از سپاه به کمک فرستاده می شود، ولی آنها هم نمی توانند کاری را از پیش ببرند ساعت ۱۲هجوم دشمن شدید تر می شود و نیروهای ما از این منطقه بیرون می آیند. و کلا هیچکدام از نیروهای ما در مواضع مثلثی حاضر نیستند و تنها یک خاکریز در کنترل نیروهای ایرانی در انتها می ماند که یک گردان در آن مستقر بود و بقیه در دست دشمن قرار می گیرد.

برخی معتقدند یکی از دلایل عدم کامیابی در این عملیات عملکرد ضعیف مهندسی و یا نبود امکانات مهندسی لازم می باشد، لطفا در این رابطه توضیح دهید؟

در مراحل پایانی عملیات رمضان فرمانده نیروی زمینی شهید صیاد شیرازی  در ساعت ۱۵:۱۵ دقیقه به همراه برادر محسن رضایی فرمانده سپاه، در بخش اطلاعات عملیات قرارگاه جمع شده و جلسه ای را با حضور دیگر افسران اطلاعات عملیات برگزار می کنند. برادر محسن رضایی در آن جلسه می گوید باید پشتیبانی مهندسی از خاکریز ها سریعا و در حین عملیات انجام شود.

ولی چون امکانات لازم را جهت اجرای این دستور نبود و از طرفی دشمن مجهز به امکانات لازم بود این بخش هم مغفول ماند و در ادامه نیز تلاشهای ما موثر واقع نشده و به یگان ها دستور پایداری و حفظ مواضع را می دهند و دستور می دهند که به مواضع قبلی عقب نشینی کنند و به این ترتیب عملیات رمضان با  توجه به اینکه موفقیت ها و پیشروی های زیادی داشت و یگان های زیادی از دشمن را منهدم کرد اما در عین رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده نرسید و عملیات در ساعت ۴:۲ در ۸ مرداد به پایان رسید.

در ابلاغیه قرارگاه آمده است چون یگان‌های فجر در امتداد کانال نتوانستند پیشروی را کامل و الحاق لازم را حاصل نمایند و خط  قهوه ای در قاعده مثلثها اشکال نگردید و از طرفی با برتری عکس هوایی مورخه ۷ مرداد ۶۱ مشخص گردید که نیروهای دشمن در حوالی مثلثها متمرکز گردیده اند و امکان داشت با پاتک‌های دشمن خط پدافندی شکسته شود و تلفاتی به یگان های خودی وارد گردد لذا دستور فرمایید برابر دستور ابلاغی شفاهی از ساعت ۳:۳۰ دقیقه مورخه ۸ مرداد ۶۱ کلیه یگانهای ارتش و سپاه پاسداران به مواضع قبل از آفند به مواضع جز به جز شماره ۳ و ۴ عقب نشینی و از مواضع مربوطه پدافند نمایند. این عملیات برابر طرحهای تعیین شده به اهداف نهایی خود دست نیافت، اما مراحل اول و دوم آن با موفقیت همراه بود.

رزمندگان اسلام به نیروهای عراقی تلفات و خسارات زیادی وارد آوردند و در مراحل بعدی نیز انهدام هر چه بیشتر از این نیروها از اهداف مورد نظر بود عملیات رمضان از آن رو مورد اهمیت بود که حرکت نوینی در روند دفاع مقدس است و در این عملیات رزمندگان اسلام با نفوذ به آن سوی مرزها اراده رهبر و ملت خود را در تعقیب متجاوز و مجازات آن به منصه ظهور رساندند.

اهداف تعیین شده برای عملیات رمضان در فراسوی مرزها بود و پیامد ناشی از پیروزی جمهوری اسلامی در این مرحله از جنگ تحمیلی موجب وحشت حاکمان عراق و حامیان بین‌المللی آنان شده و کوشیدند تا هر چه بیشتر ارتش عراق را تقویت و از اقتدار نظامی ایران جلوگیری نمایند.

حمله اسرائیل به جنوب لبنان در آن مقطع زمانی (بعد ازعملیات بیت‌المقدس) با چه اهدافی صورت گرفت؟

توطئه‌ای از طرف غرب با هماهنگی عراق و رژیم صهیونیستی برای انحراف ایران از جبهه اصلی نبرد شکل گرفت تا پیروزی‌های کوبنده رزمندگان اسلام را تحت‌الشعاع قرار دهند. اعراب مرتجع منطقه با کمک آمریکا و اروپا به‌منظور تقویت اسرائیل و سرپوش گذاشتن بر شکست‌های صدام‌حسین در جلوگیری از صدور انقلاب اسلامی در میان کشورهای منطقه، حمله اسرائیل غاصب به جنوب لبنان را طرح‌ریزی کردند و صدام با دستاویز قرار دادن این توطئه‌های هماهنگ شده بین‌المللی توسط تئوریسین‌های غربی به خاطر هجوم صهیونیست‌ها به جنوب لبنان، این اقدام را برخلاف منافع جهان اسلام در برابر جهان کفر تلقی کرد تا در کنار دیگر کشورهای اسلامی با اسرائیل بجنگد.

این فریبکاری مدت ۱۵ روز در جبهه‌ها حالت خلأ نه صلح و نه جنگ را ایجاد می‌کند، ولی امام(ره) در این برهه با درایتی که از خود نشان می‌دهد فریب توطئه را نمی‌خورد و می‌فرماید "راه قدس از کربلا می‌گذرد."

 امام(ره) با صدور فرمانی این توطئه را خنثی و زمینه را برای تداوم عملیات مهیا کردند، بنابراین در ماه رمضان طرح عملیات رمضان به‌عنوان یک هدف بزرگ برای ایران اسلامی و نیروهای مسلح تعیین، ابلاغ و اجرا می‌شود.

در واقع باید گفت این تفکر فرماندهان و نوع هدایت عملیاتی آنان است که جنگ را پیش می برد و نه تسلیحات؟! این فریب باعث شد تا برخی فرماندهان ما یک اشتباه فاحشی را در تغییر موضع خود نسبت به عراق انجام دهند بدین ترتیب که محور عملیات را از جبهه های جنگ با دشمن بعثی به سمت جنوب لبنان تغییر دادند.

این جریان در شرایطی اتفاق افتاد که پیروزی ایران در جبهه های نبرد قطعی به نظر می رسید، غربی ها توقف جنگ و اجرای قراداد ۱۹۷۵ الجزایر را که صدام پاره کرده بود مطرح ساخته بودند. و در حقیقت هدف آنها بقا صدام و مصالحه آن با ایران بود تا از این طریق هم جلوی پیشروی های رزمندگان اسلام گرفته شود و هم اینکه وجهه صدام در منطقه ترمیم شده و پذیرش صلح ایران انقلابی را در میان دیگر ملل انقلابی تحقیر نماید.

همچنین مهمترین دلیل اصرار دولتهای غربی برای خاتمه جنگ جلوگیری از حمله آفندی ایران به عراق و حفظ توازن قدرت در منطقه بود تا از تبدیل ایران به یک قدرت برتر منطقه ای جلوگیری نماید. که حضرت امام با بیان اینکه استراتژی راه قدس از کربلاست این ترفند را با شکست روبرو ساخت.

اگرچه ایران در این عملیات به طور کامل به اهداف خود نرسید اما بواقع این عملیات صدمات زیادی را به دشمن زد، به گونه ای که تلفات پرسنل دشمن ده هزار کشته و زخمی  و ۴۱۷ اسیر عنوان شده و طبق آمارها ضایعات لجستیک دشمن، انهدام ۶۵۰ دستگاه تانک و نفربر، ۱۵۰ دستگاه خوردو، سرنگونی ۱۴ فروند هواپیما و دو فروند بالگرد می باشد.

*گفت‌وگو از مقداد کامکار